بر اساس بررسی موسسه مالی بین المللی گلدمن ساکس هم اکنون 169 صنعت مختلف به نوعی تحت تأثیر کمبود ریز تراشه قرار گرفته اند. محصولات مصرفی، علوم زیستی، و صنایع فناوری همگی در تلاش هستند تا تراشه های مورد نیاز خود را برای عرضه محصولات خود به بازار به دست آورند، اما صنعت خودروسازی بیش از سایرین ضربه خورده است. از سوی دیگر طراحی و تولید ریزتراشه ها نیز بر حسب شرایط منطقه ای کاملا نامتوازن است.

یک دستگاه خودروی جدید معمولی ازهزاران ریزتراشه استفاده می‌کند و با کمبود این تراشه‌ها، بسیاری از خودروسازان پیشرو جهان مجبور به کاهش تولید یا تعطیلی موقت برخی از کارخانه های تولیدی خود شده‌اند. تاثیر بر فروش فاجعه بار بوده است. جنرال موتورز می گوید فروش خودروی این شرکت در سال2021 نسبت به سال گذشته  30درصد کاهش یافته است. بنا بر پیش‌بینی موسسه آلکس پارتنر کمبود تراشه تنها در سال 2021 بالغ بر 210 میلیارد دلار برای صنعت خودروی جهان زیان به همراه داشته است.

نظرات کارشناسان در باره پایان چالش  متفاوت است. برخی پیش‌بینی می‌کنند که در بدترین حالت این کمبود تا پایان سال 2022 به پایان خواهد رسید، در حالی که برخی دیگر انتظار دارند تا سال 2023 و احتمالاً پس از آن ادامه یابد.

 

چرا جهان با بحران کمبود ریز تراشه مواجه شد؟

دورکاری و ماندن مردم در خانه به دلیل بحران کرونا باعث شد تا در دو سال گذشته تقاضا برای لوازم کامپیوتری بیشتر شود و در نتیجه مصرف تراشه‌ برای ساخت این لوازم افزایش یافت.فروش لپ‌تاپ‌، رایانه‌ شخصی، تبلت، مانیتور، تلویزیون‌ هوشمند، لوازم خانگی، سیستم‌های امنیتی، کنسول‌ بازی و بسیاری دیگر از دستگاه‌های وابسته به تراشه در طول همه‌گیری به میزان قابل توجهی افزایش یافت. فروش تبلت در سال 2020 نسبت به سال 2019 نزدیک به 14 درصد افزایش داشت و فروش رایانه های شخصی 11 درصد نسبت به سال 2019 رشد داشته است که بزرگترین افزایش ازسال 2010 به این سو است. در مدت مشابه، درآمد کنسول های بازی با 18 درصد افزایش به 11.9 میلیارد رسید. این افزایش غیرقابل پیش‌بینی تقاضا برای انواع دستگاه‌های هوشمند و مجهز به تراشه به این معنی بود که بازار به حجم عظیمی از انواع مختلف تراشه‌ها به طور همزمان نیاز داشت. مانند بسیاری از جنبه های اقتصاد کووید، این مورد نیز بسیاری از برنامه ریزان زنجیره تامین در صنعت نیمه هادی را غافلگیر کرد. از آنجایی که آنها قادر به پیش بینی این سناریو نبودند، هیچ راهی وجود نداشت که بتوانند به اندازه کافی انواع تراشه با سرعت کافی برای برآوردن تقاضا تولید کنند.

علاوه بر افزایش تقاضای دستگاه های هوشمند، کارشناسان این صنعت دلایل دیگری را نیز برای به وجود آمدن این بحران بر شمرده اند از جمله افزایش تقاضا برای خرید خودرو در ماه‌های پایانی سال گذشته میلادی و همچنین آتش‌سوزی در یکی از بزرگترین کارخانه‌های ساخت تراشه در ژاپن و طوفان در ایالت تگزاس، محل یکی دیگر از کارخانه‌های ساخت تراشه، عرضه را محدود کرد.

 

جلوگیری از تکرار فاجعه

اگر تحولات اقتصادی ناشی از همه‌گیری کرونا درسی به ما در صنعت زنجیره تامین آموخته باشد، این است که اختلال بزرگ بعدی اجتناب‌ناپذیر است و شرکت‌هایی که اکنون برای تغییر قابلیت‌های برنامه‌ریزی زنجیره تامین خود گام برمی‌دارند، بهترین آمادگی را خواهند داشت که نه تنها شرایط را تغییر دهند، بلکه از رقابت در این زمینه نیز دور شوند. 

عوامل زیادی برای دستیابی به این سطح از آمادگی وجود دارد. داشتن شفافیت کامل در زنجیره تامین بسیار مهم است، به طوری که برنامه ریزان در صورت بروز اختلال سریعتر عمل کنند. برنامه ریزان با انجام مدل سازی  what-if  و اتخاذ روش های برنامه ریزی همزمان(concurrent planning)، توانایی ارزیابی سناریوهای مختلف در زمان واقعی را دارند و بر این اساس می توانند  تاثیر تغییرات مختلف بر زنجیره تامین را ارزیابی کنند و تصمیمات آگاهانه ای در مورد پایگاه تامین اتخاذ نمایند .

مبارزه موفق با اختلال در زنجیره تامین صنعت نیمه‌ هادی ، به برنامه‌ریزانی نیاز دارد که از مدل‌های تاریخی که برتری عملکردی را در اولویت قرار می‌دهند فاصله گرفته و به یک پارادایم جدید برنامه‌ریزی دارای دقت متوازن(balancing accuracy) همراه چابکی ، روی آورند.

با مجهز شدن به این قابلیت ها، برنامه ریزان زنجیره تامین از شفافیت بالایی در سراسر زنجیره تامین برخوردار خواهند بود تا بدانند در صورت بروز مشکل چه کاری انجام دهند و چابکی لازم را برای تصمیم گیری به موقع کسب نمایند.